Μαρτίνι, Σιμόνε

(Simone Martini, Σιένα 1284; – Αβινιόν 1344). Ιταλός ζωγράφος. Υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους γοτθικούς καλλιτέχνες και εκπροσώπους της σχολής της Σιένα κατά τον 14ο αι. Το πρώτο σωζόμενο χρονολογημένο έργο του τιτλοφορείται Μαεστά, και πρόκειται για μια νωπογραφία του 1315, η οποία κοσμεί το δημαρχείο της Σιένα, τέσσερα χρόνια μεταγενέστερη της Μαεστά του Ντούτσιο. Μολονότι ο Μ. διατήρησε την εικονογραφία του τελευταίου, οργάνωσε ωστόσο τη σύνθεση προσδίδοντάς της διαφορετική αίσθηση του χώρου. Αντικατέστησε την ιερατική ακινησία των αγίων της Μαεστά της μητρόπολης της Σιένας με την έντονη συνομιλία των μορφών, οι οποίες, παρότι είναι τοποθετημένες σε διαφορετικά επίπεδα, συντονίζουν την προσευχή τους με τις ζωηρές διασταυρώσεις των βλεμμάτων και με τον απαλό ρυθμό της γραμμής που διατρέχει τις μορφές και καταλήγει στην κυματοειδή κίνηση του κιβωρίου. Πιθανολογείται ότι η καλλιτεχνική μέθοδος του Μ. διαμορφώθηκε στη σχολή του Ντούτσιο· η αφομοίωση όμως των γαλλικών γοτθικών στοιχείων που χαρακτηρίζουν την τεχνοτροπία του οφείλεται όχι τόσο στην επίδραση του Ντούτσιο, όσο στην επαφή του με τους τεχνίτες των υαλογραφημάτων, με τις μικρογραφίες των χειρογράφων και με άλλα αντικείμενα που εισάγονταν στη Σιένα από τη Γαλλία. Εικάζεται επίσης ότι ο καλλιτέχνης ταξίδεψε στην Αβινιόν κατά τα πρώτα τριάντα χρόνια της ζωής του, για τα οποία δεν υπάρχουν καθόλου πληροφορίες. Με αυτόν τον τρόπο εξηγείται η πρόσκληση που έλαβε από τη γαλλόφιλη αυλή της Νάπολης, όπου το 1317 φιλοτέχνησε το έργο με τίτλο Στέψη του Ροβέρτου του Ανδηγαυικού από τον αδελφό του Άγιο Λουδοβίκο της Τουλούζης. Στο έργο του Πολύπτυχο της Αγίας Αικατερίνης (1319, μουσείο της Πίζα) οι μορφές είναι διαμορφωμένες με μια νέα αντίληψη του όγκου, η οποία αποδίδεται πλαστικά με την αριστοτεχνική επαφή των χρωμάτων και τη ρύθμιση των απαλών σκιών. Η ομοιότητα της συγκεκριμένης τεχνικής με την τέχνη του Τζιότο θα μπορούσε να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι οι δύο καλλιτέχνες συναντήθηκαν στη Φλωρεντία, όπως αναφέρει και ο Βαζάρι, ωστόσο δεν υπάρχουν στοιχεία για το γεγονός. Οι επιδράσεις της ζωγραφικής του Τζιότο της εποχής των παρεκκλησίων Μπάρντι και Περούτσι διακρίνονται στις νέες κατευθύνσεις που ο Μ. ακολούθησε στο έργο του Σκηνές από τη ζωή του αγίου Μαρτίνου, στο πρώτο αριστερό παρεκκλήσιο της Κάτω Βασιλικής της Ασίζης. Τα διδάγματα του Τζιότο χαρακτηρίζονται από τη διατύπωση των κτιρίων και των μορφών σε μια περισσότερο ρωμαλέα αντίληψη του χώρου και των όγκων, ενώ στις δημιουργίες του Μ. εκφράζεται μια χαρμολύπη, μια λυρική νωχέλεια και τρυφερότητα σε σκηνές όπου ο Τζιότο θα τόνιζε περισσότερο το δραματικό στοιχείο. Η νωπογραφία του με τον μοναχικό Γκουιντορίτσιο ντα Φολιάνο (1328), στο δημαρχείο της Σιένας, ο οποίος καλπάζει προς τον νυχτερινό ουρανό μέσα στο ερημικό πεδίο της μάχης, με τους πολεμικούς πασσάλους και το φρούριο στο βάθος, αναδεικνύει μια υψηλή λυρική πνοή και εκφράζει έναν κόσμο φανταστικό, σχεδόν ρομαντικό. Ανάμεσα στα τελευταία αριστουργήματα του καλλιτέχνη, πριν την εγκατάστασή του στην Αβινιόν, συγκαταλέγεται το έργο του Ευαγγελισμός (1333, πινακοθήκη Ουφίτσι, Φλωρεντία), το οποίο αντανακλά ανυπέρβλητη κομψότητα και εντυπωσιάζει με τα αραβουργήματα της γραμμής του. Η τέχνη του Μ. αποτελεί σημαντικό προηγούμενο για την ευρωπαϊκή αυλική ζωγραφική. Ο καλλιτέχνης ανταπέδωσε στη Γαλλία τα διδάγματα που είχε λάβει από αυτήν, εμπλουτισμένα με μια καινούρια αφηγηματική αίσθηση. Από την περίοδο της Αβινιόν σώθηκε ο βιργιλιανός κώδικας, ο οποίος ανήκε στον Πετράρχη και σήμερα φυλάσσεται στην Αμβροσιανή βιβλιοθήκη του Μιλάνου. «Ο Ευαγγελισμός» (1333), πίνακας του Ιταλού ζωγράφου Σιμόνε Μαρτίνι (Πινακοθήκη Ουφίτσι, Φλωρεντία).